چند روز پیش، همین طور که داشتم با یکی از دوستانم (مهدی) صحبت می‌کردم، متوجه شدم در حال مطالعه و آمادگی برای کنکور مقطع کارشناسی ارشد است. به عنوان یک «شکست‌خورده همیشگی» در عرصه‌های مختلف کنکور که مشاور کنکور شده و از قضا امسال هم خودش کنکور دکتری دارد و طبق معمول از شش و هفت ماه قبل از کنکور شروع به مطالعه کرده است، به ذهنم رسید توصیه‌هایی به این دوستم داشته باشم.
به چند دلیل این توصیه‌ها را مفید می‌دانم:
۱. از آن جا که شکست‌های کنکوری زیادی را تجربه کرده‌ام، می‌توانم به شما بگویم چه کار نکنید تا شبیه من نشوید.
۲. به لطف خدا، مطالعه‌ام برای کنکور دکترای امسال دارد خوب پیش می‌رود و حس می‌کنم قرار است نتیجه بگیرم. توصیه‌های کسی که همیشه از درس ‌خواندن نتیجه نگرفته ولی الان دارد می‌گیرد، می‌تواند جالب باشد.


  • توصیه‌ مربوط به منابع:
    • منبع اصلی هر درس را پیدا کنید و همان کتاب را بخوانید.
      سازمان سنجش هر سال منابع زیادی را برای هر درس معرفی می‌کند. مؤسساتی مثل مدرسان شریف، به ادعای خودشان، مهم‌ترین مطالب همه این کتاب‌ها را تجمیع کرده و کتاب می‌کنند. کلی هم تست داخل می‌چپانند. مثلا در رشته علوم تربیتی، گرایش برنامه‌ریزی درسی، درس مبانی و اصول برنامه‌ریزی درسی حدود ۱۰ کتاب معرفی شده است. لازم است مهم‌ترین منبع را پیدا کنید. مثلا کتاب مبانی و اصول برنامه‌ریزی درسی دکتر واجارگاه و همان را خوب و دقیق مطالعه کنید. یعنی به جای خواندن مدرسان شریف که عموما بی‌نظم و قاطی پاتی جزوه‌نویسی می‌کند، خود کتاب اصلی را بخوانید.
  • توصیه‌ مربوط به ابزار:
    • با نرم افزار یا برنامه مکتوب پیش برید.
      این نرم افزارها به شما انگیزه می‌دهند. درس خواندن شما را منظم می‌کنند. باعث می‌شوند بعد از یک روز یا یک هفته مطالعه با خود بگویید:«آخیش، ۵ ساعت درس خوندم» و همین دیدن نتیجه تلاش‌ها به شما حس خوبی می‌دهد. همین کار را روی کاغذ هم می‌توانید انجام دهید، ولی من با نرم افزار راحت‌تر هستم. من بیشتر اوقات از نرم افزار my studyroom استفاده می‌کنم. برای قابلیت پومودورو، جمع کردن زمان‌های مطالعه، محیط گرافیکی جذاب، قابلیت پخش موسیقی ملایم و کلی امکانات دیگر. محیط این نرم افزار را در پایین ببینید. البته نرم افزارهای دیگری هم هستند مثل: studytimewith rain یا study bunny یا ویدیوهای study with me که تو یوتیوب و آپارات خیلی معروف هستند.
  • توصیه‌های مربوط به زمان:
    • یک زمان ثابت و منعطف برای درس خواندن داشته باشید
      شمایی که در حال مطالعه برای ارشد یا دکتری هستید احتمالا شاغل باشید و کلی هم سرشلوغ. لازم است بین همه کارها، زمانی ثابت را به مطالعه اختصاص دهید با این فرض که اگر به خاطر کار این زمان جا به جا شد، برنامه‌تان بهم نریزد. به این می‌گویند ثابت و منعطف. مثلا من که بیشترین بازدهی را در صبح دارم، پس از مراجعه به محل کار و صرف صبحانه، حدود یک ساعت در دفتر کارم به مطالعه می‌پردازم. خیلی اوقات دفتر کار اشتراکی‌مان شلوغ می‌شود و مجبور می‌شوم از هندزفری و موسیقی‌های lofi کمک بگیرم. (موسیقی لوفای را تست کنید) قبل از ظهر و قبل از ناهار هم یک ساعت فرصت دارم و قبل از خواب هم دوباره یک ساعت دیگر. همین که خودم و همکارانم می‌دانند من در این ساعت باید مطالعه کنم، خیلی انگیزه‌بخش است.
    • پومودورو را دست کم نگیرید
      خیلی از ما عادت به مطالعه خود را از دست داده‌ایم. همچنین اینکه بشینیم و مدت طولانی درس بخوانیم خیلی دشوار است. مطالعه ۲۵ دقیقه‌ای کمک می‌کند تا راحت‌تر ذهن خود را متمرکز کنیم و تنبلی هم مانع درس‌خواندنمان نشود. البته هیچ اصراری روی ۲۵ دقیقه نیست. پومودوری شما ممکن است ۴۵ دقیقه‌ای باشد. مهم این است که درس خواندن را به واحدهای کوچک‌تر تقسیم کنید.
  • توصیه‌ مربوط به دروس
    • روی درس‌های سخت و پرچالش ریسک نکن
      در رشته من و برای من، درسی مثل آمار و احتمال و زبان درس‌های پر ریسکی حساب می‌شوند. یعنی آنقدر در این درس‌ها ضعیف هستم که حتی اگر کلی هم وقت بگذارم و برایشان مطالعه کنم، باز هم درصد اینکه بتوانم درصد خوبی بگیرم بسیار پایین است. توصیه جدی من این است که اگر واقعا در این درس‌ها ضعیف هستید بی‌خیالشان شوید و سراغ دروس اختصاصی دیگر که احتمال درصد گرفتن دارید، بروید. البته که اگر در همین درس‌ها قوی‌ باشید، بدلیل ضعف جدی کشور، تراز خوبی خواهید گرفت.
  • توصیه‌های فرایند مطالعه:
    • همزمان با مطالعه تست بزن؛ همزمان با تست مطالعه کن.
      اگر بخواهم دقیق‌تر بگویم، قبل از شروع درس خواندن تست زدن را شروع کنید. بخواهید یا نخواهید، مدل طراحی سؤالات و قسمت‌هایی که از آن سؤال طراحی می‌شود را فقط زمانی که تست کنکورهای سال‌های قبل را زده باشید، متوجه خواهید شد. پیشنهاد من این است. مثلا برای درس مبانی و اصول برنامه‌ریزی درسی، کنکور سال ۱۴۰۴ این درس را بزنید. سپس سراغ یک فصل مهم بروید و آن را بخوانید و پس از مطالعه کنکور سال ۱۴۰۳ را بزنید. دفعه بعد فصل بعدی را بخوانید و کنکور ۱۴۰۲ را بزنید. با این روش به مرور زمان، حین تست کنکور زدن متوجه می‌شوید که هر تست از کدام مبحث آمده و حین مطالعه هم می‌فهمید این مبحث را در کدام تست دیده‌اید. با این روش به مرور زمان روش درس‌ خواندن‌تان را بهبود می‌بخشید. این رو هم تاکید کنم که از تست‌های آخرین سالی که کنکور برگزار شده شروع کنید.
    • اولویت با تست است
      به پیر به پیغمبر اولویت با تست است. به عنوان کسی که شور کتاب و جزوه خواندن را در آورده می‌گویم. تا وقتی تست نزنید نه درس را می‌فهمید، نه مدل طراحی سؤال را، نه جایی که ازش سؤال طراحی می‌شود و نه هیچ چیز دیگر. وقتی کلی تست زدید که اتفاقا کار روی مخی هم هست. می‌توانید بروید سراغ درسنامه و کتاب. تست زدن قبل از کتاب و جزوه خواندن از این جهت روی اعصاب است که مجبورید بدون هیچ دانش قبلی تست بزنید و جواب‌ها را حفظ کنید. انگار در فضا راه می‌روید. اطلاعات پراکنده وارد ذهن‌تان می‌شود ولی به مرور زمان، بعدا که جزوه خواندن را شروع کردید، اتصال بین این اطلاعات پررنگ می‌شود.
  • توصیه‌ مربوط به سرفصل‌ها:
    • مباحث و سرفصل‌های مهم‌تر را پیدا کنید
      اگر وقت و حوصله بی‌نهایت ندارید، بهتر است کار منطقی‌تر را انجام دهید. در هر درس و مبحث، یک سری از درس‌ها مهم‌تر هستند. مخصوصا زمانی که مجبور می‌شوید مدرسان شریف و امثالهم را بخوانید. مثلا در کتاب فلسفه تعلیم و تربیت، بیشتر تست‌های کنکورها از فصل‌های مکاتب فلسفی و فیلسوفان غربی طراحی می‌شود. طبیعتا از فصل‌های دیگر هم ممکن است سؤالاتی را ببینید ولی اصل کار شما با این دو فصل است. برای تشخیص این فصل‌ها و سرفصل‌های مهم‌تر و ترین، لازم است یا تست زیادی زده باشید یا از کسی بپرسید. بخاطر همین است که می‌گوییم تست زدن و مطالعه کردن باید با هم پیش برود.
  • توصیه‌های مربوط به خط‌کشی و تست زدن:
    • فرایند پایین را رعایت کنید. همین!
      فرایند پیشنهادی من این است: بار اول تست بزن و کتاب را با مداد خط کشی کن. بار دوم مباحث مهم‌تر را با خودکار خط بکش و تست‌های کنکورهایی که زدی را مرور کن. همزمان با بار اول و دوم هر مبحثی که در کتاب دیدی و در تست‌های کنکورهم آمده بود، با هایلایت مشخص کن. این شکلی خط کشی مداد مباحث مهم است. خط کشی خودکار مباحث مهم‌تر، خط کشی هایلایت مباحث خیلی مهم‌تر که در کنکور هم آمده است.
      ○ تست‌ها را خط کشی و حفظ کنید.
      کنکور ارشد و دکتری مثل کنکور کارشناسی نیست. به وضوح خواهید دید که سؤالات کنکورهای سال‌های قبل، در کنکور سال‌های بعد تکرار شده است. به خاطر همین دو توصیه مهم دارم. یک اینکه هنگام تست زدن، تیتر سؤال را خط کشی کنید تا متوجه آن شوید. دو اینکه جواب سؤالات را حفظ کنید، حتی اگر متوجه آن نشدید.
    • دو گزینه‌ای تست بزن
      این حرف از آن تجربه‌های فوق جالب است که از استادم آقای حنیف زاده یاد گرفتم. هنگامی که کتاب مدرسان شریف ایشان را می‌خواندم، متوجه شدم تست‌ها را دو گزینه‌ای زده‌اند. یعنی دو گزینه‌ای که بنظرشان درست‌تر است را علامت زده‌اند. این کار باعث می‌شود تا خیلی زود از بلد نبودن جواب ناامید نشوید و بیشتر غرق سؤال بشوید. همچنین جنبه آموزشی تست زدن را بیشتر می‌کند و کلی هم انگیزه می‌گیرید. مثلا من در آخرین کنکوری که زدم، از ۱۵ سؤال، ۱۲ تا را درست جواب دادم و یکی هم غلط زدم. از همین ۱۲ سؤال ۶ تا درستم دو گزینه‌ای بود. یعنی درست بودن ۶ سؤال به این دلیل بود که گزینه صحیح در یکی از حدس‌های من بود. ۶ سؤ
    • ال دیگر را هم بدون نیاز به دو حدسه کردن، زده بودم به خال...

این‌ها توصیه‌هایی بود که در ۳ آذر ۱۴۰۴ به ذهنم رسید. هیچ نمی‌دانم در ۴ آذر یا روزهای بعد از آن نظرم چه تغییراتی خواهد کرد. پیشنهاد می‌کنم همان طور که دوست خوبم مهدی گفت به این نکات فکر کنید و اگر صلاح بود، با هر تغییری که خواستید، به آن‌ها عمل کنید.

پس‌نوشت: منتظرم نتیجه کنکور دکترایم بیاید تا این مطلب را کلی مسخره کنیم :)