در یکی از سفرهای خادمی مشهد، در ۸ اسفند ۱۴۰۳، آقای دکتر سادات حرفهای عجیبی زدند. حرفهایی که برای من، دو ماه دیگر یعنی خرداد ۱۴۰۴ معنا پیدا کردند. اسم خرداد ۱۴۰۴ را «خرداد سیاه» گذاشتم. آنقدر تحت فشار قرار گرفتم که زندگی از کنترلم خارج شد. فرایند عجیب ازدواج، جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل، بستری شدن پدرم در بیمارستان و خرابیهای پی در پی موتور. در همان دوران کاملا حواسم بود که دارد چه اتفاقی میافتد. صحبتهای آقای سادات در آن جلسه کذایی در ذهنم زنده میشد ولی باز هم کاری نمیتوانستم بکنم. اینکه آن قائله چگونه گذشت، بماند. این جزوه بماند برای کسانی که چنین دغدغهای دارند.
این جزوه آموزشی به بررسی نقش رنجها در زندگی انسان، چگونگی مواجهه صحیح با آنها و مسیری که این رنجها برای رشد و آرامش ما فراهم میکنند، میپردازد.
بخش اول: ماهیت رنج و ارتباط آن با رشد
۱. ثبات و تنوع رنجها
- رنجها ثابتاند: پذیرش این واقعیت که رنج و سختی جزء جداییناپذیر زندگی است. آنچه تغییر میکند، نوع و شکل این رنجهاست، نه اصل وجودشان.
- ارتباط رنج و رشد: نوع رنجی که در زندگی تجربه میکنیم، ارتباط مستقیمی با نوع رشدی دارد که باید انجام دهیم.
- نقطه ضعف، کانون رنج: رنجها معمولاً به نقطه ضعفهای اساسی ما (مانند عزت نفس پایین، ترس، وابستگی و...) اشاره میکنند.
۲. شرط عبور از رنج
- تحمل، کلید عبور: اگر رنجی را تحمل نکنیم و از آن فرار کنیم، آن رنج از زندگی ما حذف نمیشود. تحمل و درگیری فعال با آن، شرط عبور و رهایی از آن است. (اشاره به حکمت الهی در برداشتن رنج)
۳. انواع رایج رنجها
رنجها میتوانند در ابعاد مختلف زندگی ظاهر شوند:
- سلامتی (مشکلات جسمی خود یا اطرافیان)
- مال (مشکلات اقتصادی و کمبود)
- عزیزان و اطرافیان (مشکلات سلامتی، یا رفتارهای آزاردهنده/آزمایشی اطرافیان)
- آبرو (تهمت، تحقیر یا تهدید جایگاه اجتماعی)
بخش دوم: مراحل مواجهه فعال و سازنده با رنج
برای تبدیل رنج به سکوی پرتاب رشد، باید این مراحل را طی کنیم:
گام ۱: تشخیص کانون درد (نقطه ضعف)
- تمرکز در رنج: در حین تجربه رنج، با خود صادق باشید و ببینید دقیقاً چه چیزی شما را آزار میدهد.
- مثال کاربردی: اگر رفتار تحقیرآمیز پدر/رئیس شما را شدیداً ناراحت و عصبانی میکند، نقطه ضعف اصلی شما احتمالاً عزت نفس است.
گام ۲: درگیری فعال و اصلاح (تحمل همراه با تلاش)
- هدفگذاری در رنج: تلاش کنید که در حین تجربه آن رنج (مثلاً رفتار تحقیرآمیز)، بدون عصبانیت، ناراحتی شدید و تحت تأثیر قرار گرفتن، در عین حال احترام خود را حفظ کنید.
- ماهیت درگیری: برای حل یک نقطه ضعف، باید مدتی فعالانه با آن درگیر شوید، نه اینکه از آن فرار کنید. پس از مدتی این درگیری، ضعف به صورت طبیعی حل میشود.
- گام بعدی: پس از حل یک ضعف در سطح فعلی، به سراغ ضعف بعدی یا همان ضعف در سطح بالاتر میروید (مثل حرکت از واجبات و محرمات به مستحبات و مکروهات).
گام ۳: رها کردن نتیجه و اعتماد به مبدأ (توکل)
- تمرکز بر تلاش: در نهایت، شما تلاش خود را میکنید و دیگر کاری به نتیجه نهایی ندارید.
- بیمعنا شدن شکست: با این نگاه، چیزی به نام شکست معنایی ندارد؛ زیرا هدف، رشد شما در حین تلاش بوده است، نه صرفاً رسیدن به یک نتیجه بیرونی.
- توکل نهایی: پذیرش نهایی این حقیقت که جز خدا هیچ کس برایت نمیماند و اوست که حواسش به این مسیر رشد هست.
نکته کلیدی: فشار ناشی از رنج، اگر پشتش معنا و هدف (رسیدن به رشد) داشته باشد، به ما آسیب روانی نمیزند، بلکه باعث استقامت میشود.
بخش سوم: پاداش و درآمدهای حاصل از تحمل رنج
نگاه درست به رنج، مجموعهای از پاداشهای درونی و بیرونی را به همراه دارد:
۱. درآمدها و دستاوردهای اصلی
دستاورد | توضیح |
رشد درونی | برطرف شدن ضعفها، تقویت شخصیت. |
لذت عمیق | لذت ناشی از دیدن پروسه رشد و بهتر شدن خود. |
آرامش | رهایی از حرص و جوش و اضطراب ناشی از مقاومت در برابر واقعیت. |
سلامت جسم و روان | فشار روانی کمتر و در نتیجه سلامت بیشتر. |
۲. فلسفه افزایش تحمل
- ظرفیت و بار: هر سختی و فشاری که در معرض آن قرار میگیرید، به این معنی است که توان تحمل آن را دارید.
- حکمت افزایش بار: هر چقدر رشد میکنید، تحملتان بیشتر میشود و به موازات آن، حکمت الهی بارهای سنگینتری را برای رشد بیشتر بر دوشتان قرار میدهد.
۳. نتیجه نهایی (نگرش درست به زندگی)
- پذیرش طبیعت زندگی: درک میکنید که رنج و سختی، سیر طبیعی و بخشی از زندگی است.
- رنج نور است: پذیرش این جمله که: "نور از این زخمها وارد میشود." (رشد و آگاهی از محل آسیبها حاصل میشود.)
هشدار: حکم ابد و "درجا زدن" جایی است که فرد رنج را تحمل نکرده و در برابر حکمت و قانون رشد مقاومت و پرخاش کرده است. رها کردن رنج (مقاومت در برابر آن) خود باعث رنج میشود و این رنج، باز هم مسیر رشد است.
دیدگاه خود را بنویسید