برای مشاهده سایر جلسات به انتهای صفحه مراجعه بفرمایید
خلاصه کارگاه طب سنتی در تعلیم و تربیت
مدرس:آقای محتشم
کارگروه معلین راهنما (مدارس، صلحا، حلی ده و فرهنگ)
جلسه چهارم
بخش اول: آداب آب و غذا
۱. مصرف آب و کیفیت آن
- نوشیدن آب ولرم در صبح ناشتا یک عادت نیکوست. مصرف آب سرد در این زمان اثر مخرب داشته و اغلب دلیل دلدردهای صبحگاهی در کودکان و برخی افراد است.
- تجربهای از اماکن متبرکه: در مسجدالحرام و مسجد النبی، قرار دادن کلمنهای مجزا برای آب سرد و آب ولرم مرسوم است و افراد مقید (از جمله اعراب) صبح زود از آب ولرم استفاده میکنند.
- مضرات آب سرد: به طور کلی، آب سرد، به ویژه آبی که حاوی یخ باشد، برای معده و دستگاه گوارش مضر است و توصیه نمیشود.
- تصفیه آب: استفاده از دستگاههای تصفیه آب تنها در مناطقی که آلودگی آب اثبات شده باشد، ضروری است. در غیر این صورت، استفاده از یک صافی (فیلتر) جهت جلوگیری از ورود رسوبات کفایت میکند.
۲. آداب نوشیدن آب و غذا خوردن
- نحوه نوشیدن:
- توصیه میشود آب در شب بهصورت نشسته نوشیده شود.
- بهتر است آب جرعه جرعه نوشیده شود تا احساس و درک عمل نوشیدن تقویت گردد.
- نوشیدن آب در حالت درازکش مناسب نیست. حکایتی از بوعلی سینا نقل شده است که به شخصی که دراز کشیده آب مینوشید فرمود: «اینگونه آب نخور، عقلت کم میشود»
- تمرکز هنگام غذا خوردن:
- هنگام خوردن غذا یا آب، تمرکز بر عمل خوردن بسیار مهم است.
- تمرکز بر غذا، قوه هاضمه و ذهن را متمرکز کرده و نشاندهنده احترام به سفره است. از ابتداییترین آداب این است که هنگام صرف غذا، از گفتگو پرهیز شود.
- روشن بودن تلفن همراه هنگام غذا خوردن، حواسپرتکننده بوده و تمرکز را مختل میسازد.
بخش دوم: هوا، تنفس و رایحهدرمانی
۱. تنفس و اهمیت هوای خوب
- تمریناتی مانند تنفس عمیق، حبس نفس و تنفس آهسته، تأثیر زیادی در ایجاد آرامش دارند.
- تنفس باید از راه بینی بهراحتی انجام شود و نباید گرفتگی وجود داشته باشد. تمرکز بر این نوع تنفس، بهخصوص هنگام خواب، حیاتی است.
- باید اجازه داد هوای خوب وارد ریهها شود. حضور هفتگی در مناطق خوشآب و هوا (مانند کوهنوردی یا کوهپیمایی) یا فضاهای باکیفیت، بسیار کمککننده است.
۲. کندر و عطرها (رایحهدرمانی)
- کندر:
- دود کردن کندر بسیار مفید است و رطوبت و گرمای مغز را بهشدت افزایش میدهد.
- کندر برای تقویت حافظه مفید است. توصیهآقایان: از کندرهای نر (کشیده و نرم) استفاده شود.
- پودر شده و مخلوط با عسل؛ جویدن مستقیم آن به دلیل تلخی، سختترین راه است.
- نکته مهم در دود کردن: بهمحض سیاه شدن دود، آن را خاموش کنید.
- عطرها:
- عطرهای محرک (گرم و خشک): برخی عطرها محرک جنسی بوده و جاذب هستند.
- عطرهای درمانی (رطوبتزا و آرامشبخش): عطرهایی که رطوبت را بالا میبرند، آرامشبخش بوده و حالت سستی و نشستن ایجاد میکنند (مانند بهار نارنج).
- بهار نارنج: برای دفاتر مشاوره، حل دعواها و چالشها در محیطهای آموزشی توصیه میشود.
- یاس رازقی: برای تلطیف جو اتاق و فضای گفتگو مؤثر است.
- ارکیده: برای افزایش هوشیاری و اثرگذاری بیشتر در گفتگوها (مانند عطر شیخ بهایی با پایه ارکیده) توصیه میشود.
- نعناع: عموم سردردها (بهجز میگرن) با عطر نعناع خوب، درمان میشوند.
- طریقه مصرف عطر: از جذب عطر توسط پوست جلوگیری شود و بهتر است روی لباس استفاده گردد. زیرا پوست منافذ را جذب کرده و مواد شیمیایی ناشناخته در درازمدت میتوانند آسیبزا باشند.
بخش سوم: خواب، بیداری و تمرکز
۱. خواب و مزاج
- خوابآلودگی و بیداری عمدتاً با سردی و تری (رطوبت) ارتباط دارند. هر عاملی که رطوبت بدن را زیاد کند (مانند دوغ و ماست)، خوابآلودگی ایجاد میکند.
- حداقل و زمان خواب مفید:
- حداقل خواب: حداقل خواب توصیه شده برای نوجوانان شش ساعت است.
- خواب روز: خواب روز ملاک نیست و معمولاً عمق کافی ندارد و صرفاً کسالتآور است.
- زمان مفید: خواب مفید اغلب بین ساعت ۱۰ شب تا ۴ صبح است.
- تنظیم خواب مزاجهای گرم و خشک: افرادی که مزاج گرم و خشک دارند (لاغر، سبزه و تکیده) اگر خوابشان بسیار کم باشد (مثلاً ۴ ساعت)، ارکان بدنشان آسیب میبیند. برای کمک به خوابیدن این افراد، میتوان با ترفندهایی مانند مصرف ماست، دوغ یا چند قطره گلاب در آب، رطوبت بدنشان را بالا برد.
۲. تمرکز و مطالعه
- متمرکز شدن، فعالیت مغز را بهشدت افزایش داده و انرژی زیادی از فرد میگیرد.
- افزایش تمرکز موقت (برای دانشآموزان حواسپرت):
- مطالعه در محیط تاریک: نشستن در محیط تاریک با استفاده از چراغ مطالعهای که نور آن فقط بر روی صفحه میافتد، حواسپرتی به محیط را کاهش میدهد.
- هشدار: این روش صرفاً موقتی و درمانی است و تداوم زیاد آن ممکن است به چشم آسیب زده یا خستگی زودرس ایجاد کند.
- تمرینات تمرکز:
- تمرکز بر روی یک نقطه (مانند نگاه کردن به شمع).
- هنگام آزمونهای جامع، یک دقیقه چشمها را بسته و در ذهن به نوک قله دماوند خیره شوند.
بخش چهارم: ورزش و تحرک
۱. اهمیت ورزش
- در اصول ششگانه حفظ سلامتی (شش اصل بوعلی سینا)، ورزش بهعنوان مهمترین رکن شناخته میشود.
- ورزش برای بسیاری از مشکلات روحی و رفتاری (مانند تخلیه انرژی و عصبانیت) بسیار سودمند است.
۲. نوع ورزش و مزاج
- ورزشهای جمعی (مانند والیبال، بسکتبال، شنا) رطوبت را افزایش داده و حس خوب، تعامل و گفتگو را منتقل میکنند.
- ورزشهای رزمی فرد را بهشدت خشک کرده و منجر به حالت سودایی میشوند (کاهش گرما و افزایش خشکی).
- افراد عصبی، لاغر و کسانی که حال روحی مساعدی ندارند، بهجای ورزش رزمی، شنا یا ورزشهای جمعی را انتخاب کنند.
- تخلیه کامل انرژی از طریق ورزشهای تخصصی و سنگین (مانند ۴۵ دقیقه ورزش هوازی هر شب با تعریق کامل) به کنترل امیال جنسی کمک میکند.
- برای نوجوانان، انجام ورزشهایی که منجر به تعریق کامل شود (مانند دویدن، پروانه زدن، طناب زدن و دوچرخهسواری) قویاً توصیه میگردد.
بخش پنجم: ورود و خروج مواد (دفع سموم)
۱. دفع فضولات
- کنترل خروجیها (ادرار و مدفوع) بسیار مهم است.
- یبوست (کار نکردن شکم) میتواند منجر به بیماری شود و آن را "مادر همه بیماریها" میدانند.
- درمان یبوست مسافرتی: اگر دانشآموزی در سفر دچار یبوست شد، مصرف آلو یا برگه زردآلو توصیه میشود (تغییر آب و هوا یکی از علل یبوست است).
- تشخیص دلدرد: در صورت دلدرد دانشآموز، ابتدا باید وضعیت دفع شکمی وی بررسی شود.
- تغذیه در سفر/اردو: در اردوها، به ویژه در شهرهای سرد یا سنگین (مانند مشهد)، توصیه میشود روز اول یک غذای مقوی (مانند آبگوشت یا کله پاچه) صرف شود تا بدن از ضعف ناشی از تطبیق با آب و هوای جدید رهایی یابد.
- تعریق ذات انسان است و نباید جلوی آن گرفته شود. افرادی که کم عرق میکنند، دچار مشکل هستند.
- هشدار: استفاده از مامها یا لیزر کردن موهای زائد که منافذ پوست را میبندند، مضر است.
- استفراغ (قی کردن): استفراغ یک روش درمانی بسیار قوی است. اگر غذا به فرد (کودک) نساخته و حالش بد است، باید سریعاً با تحریک انگشت، غذا را بالا بیاورد.
- نکته مهم پس از استفراغ: تا یک ساعت پس از قی کردن، به هیچ عنوان (حتی آب) نباید چیزی خورده شود.
۲. بهداشت و نظافت موهای زائد
- نوره (واجبی): نوره (به ویژه حاوی زرنیخ طلایی) خواص درمانی زیادی دارد و باید بهعنوان یک فرهنگ جدی، حداقل ماهی یک بار یا هر سه ماه یک بار برای کل بدن استفاده شود.
- تیغ زدن: تیغ زدن موهای زائد جزو اضطرارها محسوب میشود.
- نوجوانان به دلیل تغییرات بلوغ ممکن است بدن خود را نپذیرفته و تمایل به اصلاح موهای سینه یا پا داشته باشند.
- نکته در مورد موهای ناحیه تناسلی: در خصوص اصلاح موهای زائد ناحیه تناسلی برای کاهش شهوت، اختلاف نظر وجود دارد و برخی معتقدند که اصلاح نکردن آنها باعث کاهش شهوت میشود.
بخش ششم: نکات متفرقه و مهم سلامتی
۱. محیط زندگی
- در زمستان، باید لباس گرم پوشید اما دمای خانه خنک باشد تا کودکان دیرتر مریض شوند. این بر اساس فلسفهای است که بدن مانند درخت در زمستان باید داغ و بیرون سرد باشد.
۲. تقویب روحی و مزاجی
- برای تعادل مزاجی، توصیه شده است که سه روز در ماه (اول، وسط و آخر ماه قمری) روزه گرفته شود.
- تقویت شجاعت و قوّت قلب (برای کودکان ترسو):
- بهترین خوراکیها مربای به، خوراک به یا خورش به است که شجاعت و قوت قلب میبخشد.
- همراه داشتن انگشتر عقیق نیز توصیه میشود.
۳. روابط و تضاد مزاجی
- تضاد مزاجها (مانند گرم و تر با گرم و خشک) میتواند به رشد کمک کند.
- بچههای خشک معمولاً عاقلتر هستند اما سریع واکنش نشان میدهند. این افراد ممکن است زمان زیادی را (مانند المپیادیها) به مطالعه اختصاص دهند.
- بچههای تر احساساتیتر، خوشفکر و بافنده (فلسفهباف) هستند، اما به سختی میتوانند بیش از سه ساعت متوالی مطالعه کنند.
۴. لباس و پوشاک
- شلوارهای تنگ (مانند شلوار لی) باعث فشار به اندام تناسلی میشود
- توصیه: استفاده از شلوارهای پارچهای راحت توصیه میشود.
۵. حجامت
- اثر درمانی: حجامت جزو موارد درمانی است و نه صرفاً پیشگیری.
- تفاوت با اهدای خون: حجامت برخلاف اهدای خون، خون پاک رگ اصلی را درگیر نمیکند، بلکه مواد زائد و فضولاتی را که زیر پوست جمع شدهاند، خارج میسازد.
- مناطق توصیه شده: بهترین نوع حجامت، حجامت سر و پس از آن، حجامت بین دو کتف است.
فهرست همه جلسات این کارگاه:
جلسه اول طب سنتی در تعلیم و تربیت (۱)
جلسه دوم طب سنتی در تعلیم و تربیت (۲)
جلسه سوم طب سنتی در تعلیم و تربیت (۳)
جلسه چهارم طب سنتی در تعلیم و تربیت (۴)
جلسه پنجم طب سنتی در تعلیم و تربیت (۵)
دیدگاه خود را بنویسید